مشخصات چوب خوب برای نجاری – در زمان خرید چوب به چه چیزهایی دقت کنیم
مشخصات چوب خوب برای نجاری چیست؟ چوب های موجود در جهان از تنوع زیادی برخوردار هستند ولی همه این چوب ها دارای کیفت خوبی برای استفاده در سازه های چوبی نمی باشند. شاید تعداد انگشت شماری از چوب های مختلف هستند که بتوانند اکثر پارامترهای مناسب برای استفاده در سازه های چوبی را داشته باشند.
پارامترهای و فاکتورهایی که می توانند ارزش چوب را برای استفاده کننده ها بالا ببرند شامل کیفیت چوب در وزن و استحکام، نرمی و سهولت در برش های مختلف، قیمت تمام شده در حد معقول، سمباده خوری و رنگ پذیری مناسب، مقدار و کیفیت نم و رطوبت چوب، چگونگی کم کردن رطوبت به صورت طبیعی یا مصنوعی، درصد رطوبت باقیمانده و زمان ماندن این رطوبت، میزان مقاومت چوب در برابر پوسیدگی حاصل از آفات و قارچ ها و حشرات موذی و چگونگی بافت چوب که می تواند تاثیر زیادی در ظاهر برش خورده الوار چوب داشته باشند.
چوب چیست و چه خصوصیاتی دارد؟
چوب ماده ای پیچیده و منحصر به فرد است که در ساخت انواع سازه ها و صنایع وابسته کاربرد فراوانی دارد. چوب حاصل فعالیت درخت است که در طی سالیان پیوسته به دست می آید و یکی از مهم ترین مواد اولیه برای تولید سازه های مختلف چوبی است که حتما قبل از کار باید به خوبی با ویژگی و کاربرد انواع چوب آشنا شد.
با توجه به این که مشخص باشد چوب را چگونه به طور صحیح در صنایع چوب استفاده کرد باید با تعاریف مختلف آن در بخش های گوناگون آشنایی داشت. اگر بخواهیم چوب را به صورت کالایی تجاری تعریف کنیم؛ باید بگوییم چوب بین مغز و پوست در قسمت های مختلف درخت قرار دارد مانند ساقه، ریشه، شاخه، تنه که می توان به صورت خام برای مصارفی چون ساخت انواع مبلمان و وسایل دکوری و به صورت فراورده شده برای ساخت انواع صفحات چوبی که به ارزش و مرغوبیت آن افزوده می شود مورد استفاده قرار بگیرد.
ساختار شیمیایی پیچیده چوب ها
از نظر ساختار شیمیایی و مواد تشکیل دهنده، چوب یک ماده آلی است که شامل ترکیبات پلی ساکاریدی و فنلی می باشد که مهم ترین پلی ساکارید آن سلولز و مهم ترین ترکیب فنلی آن لیگنین است. به طور کلی چوب یکی از پیچیده ترین ترکیبات شیمیایی دارا می باشد، که از عناصری مانند: اکسیژن (۴۴ درصد ) ، کربن (۴۹ درصد ) ،هیدروژن (۶ درصد )، سلولز (۴۰ تا ۵۰ درصد )، همی سلولز (۱۰ تا ۳۰ درصد )، لیگنین (۲۰ تا ۳۰ درصد ) تشکیل یافته است.
لیگنین در ساختمان چوب نقش سیمان و سلولز نقش ماسه را ایفا می کند. از نظر صنعتی، چوب یک ماده سازمان یافته جامد متخلخل فیبری شکل، ناهمسان و ناهمگن که حاصل تغییرات محیط زیست و زندگی درخت است. از نظر چوب شناسی، چوب برخلاف مواد های دیگر یک ماده تجدید شونده است و می تواند نیروهای وارده مانند مقاومت خمشی، مقاومت فشاری، مقاومت کششی، ضربه پذیری، سختی و مقاومت برشی را تحمل کند. به همین علت در ساخت انواع سازه های چوبی مورد استفاده قرار می گیرد.
تفاوت چوب های مختلف از نظر کیفیت و ساختار با توجه به درخت مادر
چوب ها بطور کلی با توجه به خواص و ویژگی های خود به سه دسته کلی تقسیم می شوند که تقریبا انواع درختان موجود در طبیعت را می توان در هر یک از این گروه ها قرار داد. این سه دسته عبارتند از نرم چوب ها، سخت چوب ها و چوب های صنعتی.
-
نرم چوب ها و مشخصات چوب خوب برای نجاری
چوب درختان سوزنی برگ که دارای میوه های مخروطی هستند و همیشه سبز بوده و برگ ریزان ندارند در این گروه قرار می گیرند. درختان کاج، سرو، سدر، صنوبر، سکویا و سرخدار از نمونه‌های پرکاربرد نرم چوب ها هستند.
بیشتر نرم چوب ها استحکام بالایی داشته و با اهداف گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. الوار درخت هایی مانند صنوبر و کاج در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از نرم چوب ها خصوصا چوب خانواده سروها، از مقاومت بالایی در برابر پوسیدگی و حشرات برخوردار هستند که این ویژگی از مشخصات چوب خوب برای نجاری به شمار می رود. این ویژگی سبب شده است چوبهای مانند سدر و سرخدار برای استفاده در فضای بیرون ایده‌آل باشد. این گونه از چوب ها به دلیل بافت نرم از کیفیت بهتری برای کارهای ظریف برخوردار بوده و بهتر صیقلی و صاف می شوند.
-
سخت چوب ها و مشخصات چوب خوب برای نجاری
در این گروه از چوب ها درختان پهن برگ که معمولا در پاییز، برگ ریزان و خزان دارند و در بهار و تابستان سبز هستند قرار می گیرند. درخت بلوط، افرا، گیلاس، ماهون و گردو از نمونه های بارز سخت چوب ها به شمار می رود.
یکی از مشخصات چوب خوب برای نجاری است استحکام چوب است. گونه های سخت چوب لزوما از نرم چوب ها مستحکم تر نیستند، اما اکثر سخت چوب ها دارای بافت های چوبی خاص و بسیار زیبا می باشند که ظاهر کار را زیبا تر می کنند.
-
چوب های صنعتی و مشخصات چوب خوب برای نجاری
چوب های صنعتی همانطور که از نامش پیداست طبیعی نیستند و در کارخانجات صنعتی تولید می شوند. هم به دلیل آنکه چوب های طبیعی در ابعاد بزرگ در دسترس نمی باشد و هم در کارگاه های چوب بری طبیعی ضایعات چوب بسیار زیاد می باشد. استفاده از این ضایعات به دلیل هزینه های زیاد چوب مقرون به صرفه نیست.
با ایجاد تغییراتی در ضایعات چوب طبیعی آن ها را به چوب صنعتی یا کامپوزیت تبدیل می کنند، چوب های صنعتی معمولا در طی یک فرایند حرارتی و شیمیایی در کارخانجات صنعتی تولید می شوند. انواع متداول چوب های صنعتی عبارتند از تخته چند لایه، تخته OSB، MDF و تخته کامپوزیت. روکش‌های چوبی نیز معمولا در دسته چوب های صنعتی قرار می‌گیرند، چرا که در تولید آنها، از فرآیندهای گوناگون برش و چسباندن برای دستیابی به یک بافت چوبی خاص استفاده می شود.
چوب کدام یک از درختان بیشترین مشخصات چوب خوب برای نجاری را دارد؟
برخی از درختان در طبیعت نسبت به بقیه ار کاربرد بیشتری بهره مند هستند که ما در اینجا برخی از آنها را معرفی خواهیم کرد.
۱- درخت توسکا:
توسکا از انواع سخت چوب ها می باشد و اخیرا به دلیل زیبایی طبیعی، کارایی و تنوع بالا مورد توجه قرار گرفته است. این چوب بلافاصله بعد از برش رنگی تقریبا سفید دارد اما به سرعت و در مجاورت هوا و نور آفتاب به رنگ عسلی تغییر رنگ می‌دهد. فشردگی بافت آن متوسط بوده و طرح آن صاف می‌باشد که برای حکاکی، خراطی و ماشین کاری بسیار مناسب است. چوب توسکا همچنین سطحی هموار و صیقلی دارد و برای پوشش ها و رنگ های مختلفی بر روی آن قابل استفاده می‌باشد. این نوع چوب بسیار شفاف بوده و با چوب دیگری قابل دستیابی نیست.
۲- چوب درخت گردو:
چوب درخت گردو از دسته سخت چوب ها بوده و مشخصه اصلی آن رنگ متمایز و زیبای قهوه ای تیره می‌باشد. این چوب معمولا گران قیمت است و در هر چوب بری یافت نمی شود.
چوب گردو استحکام که از مشخصات چوب خوب برای نجاری می باشد را داراست.اما در عین حال کار کردن با آن آسان می‌باشد. می توان در ساخت کف پوش های چوبی از چوب گردو استفاده کرد. چوب گردو بافت زیبایی داشته که به راحتی قابلیت پرداخت و محافظت با پوشش های روغنی را داراست. شاید جالب باشد که بدانیم چوب گردو در تزئینات داخلی اتومبیل های گران قیمت و قسمت های چوبی اسلحه ها نیز به کار می رود. زیرا بافت چوب گردو بسیار متراکم و مستحکم است. بنابراین توانایی مقاومت در برابر شرایط مختلف را داراست.
۳- چوب درخت ساج:
چوب ساج از دسته سخت چوب ها بوده و یکی دیگر از انواع چوب های خاص و کمیاب می باشد. اما به دلیل چرخه طولانی مدت رشد درخت ساج، قیمت آن بسیار بالا می باشد.
در گذشته چوب ساج یکی از گزینه های مورد علاقه نجاران برای ساخت قایق‌ها بوده است و هنوز هم در میان این صنعتگران از محبوبیت بالایی برخوردار است. همچنین در ساختن مبلمان و سایر وسایل چوبی گران قیمتی که در فضای آزاد مورد استفاده قرار می‌گیرند، از چوب ساج استفاده می شود.
چوب ساج به طور طبیعی دارای سطحی روغنی می‌باشد و بنابراین چسب کاری، رنگ آمیزی و استفاده از سایر پوشش ها بر روی آن دشوار است. همچنین این چوب از سختی بالایی برخوردار است. بنابراین هنگام کار با آن دائما باید تیغه ابزار آلات خود را تیز و یا تعویض کرد.
۴- هزینه مناسب از مشخصات چوب خوب برای نجاری و چوب درخت صنوبر:
یکی از سخت چوب های پرطرفدار و با هزینه تمام شده مناسب چوب درخت صنوبر است. این نوع چوب رنگی سفید و تا حدودی روشن دارد که به دلیل نداشتن بافت خوب و مناسب غالبا برای کار در جاهای قابل دید باید رنگ آمیزی شود یا در جاهایی مصرف شود که دید نداشته و غیر قابل رویت باشد. این نوع چوب نسبت به سایر سخت چوب ها نرم تر بوده که این ویژگی سبب آسان شدن کار با این چوب شده است در این حال بافت چوب ضعیف تر بوده و در مقابل ضربه و فرو رفتگی دوام پایینی دارد. باید بیاد داشت که چوب صنوبر در مقابل رطوبت نسبتا مقاوم است.
۵- چوب درخت کاج:
چوب درخت کاج از گونه نرم چوب هاست که هم از دوام خوبی برخوردار است و هم از نظر قیمت مناسب و مقرون به صرفه می باشد. کاج انواع مختلفی دارد که تقریبا از نظر کیفیت در یک سطح هستند مگر در مواردی، رنگ ظاهری آن ها متفاوت باشد. چوب کاج هر نوع پوشش و رنگی را می پذیرد.
۶- چوب درخت زبان گنجشک:
ویژگی ها و استحکام چوب زبان گنجشک بسیار شبیه به چوب درخت بلوط سفید بوده و قیمت آن نیز بسیار پایین تر است. این چوب رنگ و پوشش پذیری بسیار مناسبی دارد و در انواع پروژه های نجاری قابل استفاده است.