چوب ساج

درخت ساج گیاهی گرمسیری و از تیره نعنایان است که بومی شرق آسیا بویژه کشورهای برمه، اندونزی و هندوستان می باشد. چوب درخت ساج از نوع سخت چوب ها بوده و به دلیل آنکه در گذشته به وسیله کمپانی هند شرقی صادر می شده است با نام چوب سخت هند شرقی هم شناخته می شود. این نوع چوب به دلیل آنکه خاصیت روغنی دارد و آب را به خود جذب نمی کند از قدیم الایام برای ساخت کشتی هایی که با الوار و چوب ساخته می شده اند استفاده می شده است، برای قاب بندی و روکش بدنه قایق یا میز و صندلی های فضای باز و جاهای مرطوب مثل حمام هم استفاده می شده است.

ساختار و مشخصات درخت ساج

درخت ساج گونه ای از درختان خزان دار و استوانه ای شکل است که تاج درخت در انتهای ساقه و بخش پایانی آن قرار می گیرد و سایه ای گسترده دارد. ریشه های درخت ساج به شکل افقی و بیشتر به صورت سطحی گسترش پیدا میکند و کمتر به داخل لایه های داخلی زمین فرو می رود و به همین دلیل ریشه های نسبتا کم عمقی دارد و در پاییز دچار برگ ریزان می شود.

این نوع درخت دارای عمر طولانی بوده و قامتی بلند دارد که ارتفاع آن در نهایت رشد با توجه فراهم بودن شرایط محیطی متغیر بوده و بین ۲۵ تا ۳۵ متر در نوسان می باشد و گاهی اوقات به ۴۰ متر هم می رسد. تنه این نوع درخت هم رشد خوبی داشته و قطر آن به چندین متر هم می رسد و شاخه های اصلی و فرعی زیادی از آن منشعب می شود برگ های نسبتا بزرگی به رنگ سبز دارد که با دم برگ های بزرگ بر روی شاخه های آن روئیده می شود.

وقتی که درخت به بلوغ می رسد گل های بزرگ و سفیدی روی شاخه های آن شکفته می شود که رایحه خوبی را در فضای اطراف آن منتشر می کنند‌. گل های این گیاه پس از باروری به میوه های گرد و ریزی در اندازه حدود ۲ سانتیمتر تبدیل می شود که غیر خوراکی هستند.

انواع گونه های درخت ساج

درخت ساج دارای سه گونه اصلی است که عبارتند از:

ساج مشترک، که از گونه های دیگر اهمیت بیشتری دارد و در هند و چین رویش دارد.
گونه ای که در کشور برمه رویش دارد و تقریبا در معرض خطر انقراض است
ساج فیلیپینی که در کشور فیلیپین رویش دارد و این گونه هم در خطر انقراض است.
ساج افریقایی، گونه ای از درختان ساج است که تقریبا یک قرن پیش کشف و شناسایی شده است این نوع ساج از رشد کندی برخوردار بوده و بر خلاف انواع دیگر ساج آسیایی خشک تر، فاقد بافت های روغنی و بسیار شبیه چوب های معمولی است.

مشخصات چوب درخت ساج

چوب ساج دارای پوستی به رنگ روشن یا همان قهوه ای مایل به خاکستری است که ضخامتی در حدود ۲ تا ۳ سانتیمتر دارد. بافت داخلی آن سخت و به رنگ قهوه ای طلایی تا قهوه ای پر رنگ با خطوط سیاه رنگ است که بسیار سنگین و مستحکم است. این نوع چوب محتوی ۴۳ درصد سلولز و ۳۰ تا ۳۹ درصد لیگنین است که به دلیل داشتن ترکیبات روغنی در برابر سایش، اسید و آب از مقاومت بالایی برخوردار است.

همین خاصیت روغنی بودن بافت این نوع چوب، رنگ آمیزی آن را تا حدودی دشوار می کند. بافت داخلی چوب ساج به علت داشتن فیتوکمیکال یا همان خاصیت ضد قارچ و حشره، تقریبا چوبی آسیب ناپذیر است. همچنین به دلیل وجود سیلیکون در بافت این نوع از چوب در برابر موریانه بسیار مقاوم است. چوب درخت ساج اگر در شرایط مناسب خشک شود. بدون ترک خوردگی و تاب برداشتن آماده می شود که استفاده از آن را در سازه های چوبی تسهیل می کند.

ویژگی های چوب ساج

چوب درخت ساج دارای ویژگی های خاصی است که آن را در میان انواع چوب متمایز و مشخص می کند. از ویژگی های منحصربفرد چوب ساج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عدم نیاز به نگهداری خاص برای آسیب ندیدن چوب، به دلیل بافت روغنی چوب از مقاومت بالایی در مقابل نفوذ آب برخوردار است، مقاومت خوب و ذاتی در مقابل پوسیدگی، چوبی بدون گره است که باعث می شود سطح چوب و الوار های استخراج شده از آن کاملا صاف و یکنواخت باشد، از ویژگی های خاص این نوع چوب آن است که شرایط محیطی تاثیری بر روی بافت آن نداشته و ابعاد آن پس از برش بدون تغییر و کم و زیاد شدن باقی می ماند.

الوار بدست آمده از آن با گذشت زمان و خشک شدن تاب بر نمی دارد، چوب ساج معمولا بعد از برش خوردن و فرآوری شدن به رنگ زرد مایل به طلایی در می آید، چوب ساج از استحکام و فشردگی بالایی برخوردار می باشد، از قابلیت های جالب چوب ساج آن است که در اثر فرو رفتن و فشار فلزاتی مانند انواع میخ و پیچ ترک بر نداشته و مخدوش نمی شود، به دلیل مواد و ترکیبات موجود در بافت چوب به شکل عجیبی ضد قارچ و حشرات و غیر قابل نفوذ برای موریانه است.

از چوب ساج چه استفاده هایی می شود

چوب درخت ساج از گونه های گرمسیری است که در صورت جوان بودن درخت، رنگ بافت داخلی چوب های آن قهوه ای عسلی است که زیبایی فوق العاده ای داشته و از کیفیت خوبی برای استفاده در انواع سازه های چوبی برخوردار می باشد. چوب ساج چوبی سنگین ، روغنی ،خوش تراش و زیباست و علت استفاده از آن برای ساخت سازه های چوبی مقاومت بسیار بالای آن در مقابل پوسیدگی و کرم خوردگی می باشد.

از چوب درخت ساج در تهیه انواع روکش های چوب، ساخت وسایل چوبی، مبلمان، تهیه کفپوش برای فضای باز، استفاده در نمای ساختمان ها، مناسب برای استفاده در انواع استخر و سونا، استفاده برای ساخت سازه های چوبی فضای باز مثل انواع آلاچیق، پرگولا، بکارگیری در ساخت انواع قاب و پارکت به صورت گسترده استفاده می شود همچنین به دلیل وجود رنگدانه در برگ درخت ساج از برگ های آن برای رنگ آمیزی پارچه ها به رنگ قرمز استفاده می شود.