از چوب و سازه چوبی در فضای باز مراقبت کنیم
مراقبت از چوب و سازه چوبی در فضای باز یکی از چالش های بزرگ سفارش دهندگان این سازه برای محیط باز می باشد. چون چوب یک ماده ارگانیک محسوب می شود و برخلاف مواد مصنوعی و پلاستیکی همواره تحت تاثیر محیط اطراف قرار می گیرد. بنابراین در صورت نداشتن پوشش های محافظ ممکن است به سرعت و یا بسته به نوع چوب در یک مدت طولانی تر فرسوده شده و قابلیت خود را از دست بدهد. چوب قبل از برش خوردن و استفاده درانواع سازه تقریبا یک موجود زنده است و با توجه به قابلیت های زیست محیطی خود با تمام ناملایمات طبیعت مبارزه می کند تا بتواند به زندگی خود ادامه دهد. حال اگر این درخت بریده شود و در انواع سازه چوبی که قرار است در فضای باز و بدون حفاظ استفاده گردد مشکل دو چندان می شود. به این ترتیب باید سازندگان و سفارش دهندگان این نوع سازه قبل از ساخت تمام مشکلات و موانع را در نظر گرفته و پس از برطرف کردن آن ها نسبت به ساخت و نصب سازه اقدام کنند تا کیفیت و طول عمر سازه اساسی و شود.
قبل از ساخت سازه های چوبی برای قرار گرفتن در فضای باز به چه نکاتی باید توجه شود؟
قبل از آنکه نسبت به ساخت هر نوع سازه ای در فضای باز اقدام شود باید تمام جوانب کار سنجیده شود تا کار در آینده نزدیک یا دور دچار اختلال و مشکل نشود. مهمترین نکات مورد توجه شامل گزینه های زیر است.
نوع چوب مورد استفاده و راه های محافظت بیشتر:
درختانی که می توان از چوب آن ها برای ساخت سازه های مختلف استفاده کرد دارای تنوع وسیع و گسترده ای می باشد. هر کس متناسب با نوع کار، موجود بودن آن چوب در بازار و قیمت تمام شده چوب نسبت به تهیه آن اقدام می کند. درختان موجود در طبیعت بطور کلی به درختان سخت چوب و نرم چوب تقسیم می شوند که هر کدام دارای خواص و ویژگی های خواص خود بوده و برای کارها و آب و هوای خاصی کاربرد دارند.
چوب ها به دلیل برخورداری از ویژگی و خاصیت عایق صوتی و حرارتی بودن و همچنین بخاطر داشتن چگالی و وزن پایین دارای سختی و مقاومت بسیار بالایی می باشند. به همین دلیل گزینه ای مناسب برای ساخت انواع سازه هستند. ولی به دلیل نوع بافت انواع چوب و شرایط زیست محیطی دارای نقاط ضعف و مشکلاتی هستند که برای جلوگیری از پوسیدگی و تخریب چوب باید برای هر هدف و منظوری چوب مناسب آن تهیه شود. مثلا چوب درخت گردو یا آبنوس هرچند جز درختان زینتی و سخت چوب به شمار می روند ولی در مقابل تغییرات جوی، باد، باران، آفتاب و حشرات موذی مناسب نبوده و از مقاومت چندانی برخوردار نمی باشند.
در مقابل درختانی که دارای بافت نرمی می باشند معمولا در برابر قارچ ها، حشرات و تغییرات آب و هوایی از مقاومت بیشتری برخوردار بوده و بنابراین برای مصارف فضای باز مناسب تر هستند. بنابراین انتخاب نوع چوب برای استفاده در فضای باز اولین گام برای انجام یک کار مفید و بهینه محسوب می شود.
هرچند که انتخاب نوع چوب می تواند در طولانی شدن عمر سازه به عنوان یک فاکتور مهم مورد توجه قرار بگیرد ولی باید به این نکته توجه شود که چوب به دلیل آنکه ماده ارگانیک است از هر نوع ویژگی و استقامتی هم که برخوردار باشد ممکن است به طور طبیعی یا غیر طبیعی در کوتاه مدت و بلند مدت آسیب ببیند. پس باید با استفاده از مواد و انواع پوشش های حفاظتی در مقابل این تهدیدات ایمن سازی شود و به صورت مستمر مورد ارزیابی قرار گرفته و کارهای تکمیلی بطور متناوب و طولانی مدت انجام شود تا چوب دچار فرسایش زود هنگام نشود.
تاثیر شرایط آب و هوایی و چگونگی غلبه برآن و نگهداری از سازه چوبی در فضای باز
تغییرات جوی بطور کلی بر هر آن چیزی که در سطح زمین موجود می باشد تاثیر می گذارد که درختان و انواع چوب از این قاعده مستثنی نیستند و تغییرات دما، نور خورشید، بارش باران، برف و مقدار رطوبت می تواند آسیب های جبران ناپذیری به انواع سازه چوبی موجود در فضای باز وارد کند. اکثر گونه های چوب رابطه خوبی با نزولات جوی ندارند و به سرعت دچار آسیب می شوند.
ولی چوب درختانی مثل سدار، سرخدار و ساج به دلیل داشتن مواد روغنی طبیعی در مقابل تغییرات جوی مقاوم تر هستند. چوب ها را باید بطور کلی در مقابل انواع تغییرات محیطی با استفاده از لایه های پوششی طبیعی یا مصنوعی در مقابل تغییرات جوی مقاوم سازی کرد. چوب به عنوان یک ماده ارگانیک موجود در طبیعت دارای سلول های زنده پر از آب می باشد که پس از قطع شدن درخت این سلول ها به مرور کوچک و خشک می شوند.
بنابراین وقتی در معرض رطوبت ناشی از نزولات جوی قرار می گیرند ممکن است آب زیادی را جذب خود کنند که پس از تابش نور خورشید و تبخیر این آب چنین فرآیندی باعث شکستگی و شکاف در سازه ساخته شده از چوب بدون پوشش مناسب می شود. اگر چوب پوشش مناسبی از روغن های طبیعی و مصنوعی نداشته باشد ممکن است در اثر تغییرات جوی به سرعت پوسیده شده و از بین برود. نور خورشید دارای اجزای مختلف همچون اشعه ماورای بنفش است که برای تمام ارگانیسم های زنده نامناسب و مخرب است که سلول های چوب را هم در بر می گیرد.
لیگنین یکی از اجزاء تشکیل دهنده بافت چوب است که وظیفه آن مقاوم سازی دیواره های سلول های بافت چوب می باشد که اشعه ماوراء بنفش خورشید می تواند باعث از بین رفتن آن و ضعیف شدن و آسیب دیدن بافت چوب شود. چوب های روغنی در این زمینه مقاوم تر هستند و بقیه انواع چوب هم باید با یک لایه پوششی مناسب مقاوم سازی شوند.
تاثیر حشرات بر افت کیفیت چوب و راه های مراقبت از سازه چوبی در فضای باز:
حشرات مختلفی و جود دارند که می توانند به چوب و سازه های چوبی آسیب برسانند. برخی از حشرات هم وجود دارند که فقط به چوب های خام حمله می کنند. ولی به محصولات و سازه های چوبی که دارای لایه های پوششی طبیعی یا مصنوعی مثل رنگ باشند آسیب نمی رسانند. معمولا پنج گونه حشره برای آسیب رساندن به چوب وجود دارد که عبارتند از مورچه درودگر، موریانه، سوسک های پوسته نشین، سوسک های سوراخ کن و سوسک های خاک اره ساز. بعضی از این نوع حشرات بافت چوب را برای محل زندگی انتخاب کرده وبا سوراخ کردن در آن لانه سازی می کنند و بعضی از حشرات هم برای لانه سازی هم استفاده از بافت سلولزی چوب برای تغذیه به داخل چوب رخنه می کنند.
بهترین راه برای مانع شدن از تخریب چوب به وسیله حشرات پیشگیری از ورود و رخنه آنها به داخل چوب است چون بعداز رخنه آنها به داخل چوب کار دشوار شده و در صورت تخم گزاری آن ها در داخل آن کار دشوارتر خواهد شد. انواع پوشش های روغنی، موم کاری و یا رنگ آمیزی سطح چوب می تواند مانع از نفوذ این حشرات به بافت داخلی چوب شود. گاهی اوقات برای محکم کاری و با این پیش فرض که ممکن است درون بافت چوب تخم حشرات باقی مانده باشد برای از بین بردن آن ها تا ۷۰ درجه سانتیگراد چوب را حرارت می دهند. ولی برای قطعات بزرگ چوب نمی توان از این حرارت استفاده کرد در این شرایط از ماده ای با نام کلورپیریفرس استفاده می شود. این ماده را می توان به شکل اسپری یا با قلمو بر سطح چوب اعمال کرد. بطور کلی برای پوشش سازه های چوبی در فضای باز باید از حد اکثر ظرفیت پوشش طبیعی و مصنوعی استفاده شود و با استفاده از انواع بتونه های مناسب نسبت به گرفتن و پر کردن تمام درزها و روزنه ها که ممکن است بر سطح چوب وجود داشته باشد اقدام شود تا بعد از استفاده از انواع پوشش های روغنی طبیعی و رنگ های مصنوعی هیچ راهی برای نفوذ حشرات به داخل بافت چوب باقی نماند تا چوب و سازه موجود در فضای باز از ماندگاری بالایی برخوردار شود.